KUYA MU DIIKISHA=ALLER EN VACANCES
DIIKISHA DIA DILEDIBUA VACANCES DE NOËL
DIIKISHA DIA PASAKA VACANCES DE PAQUES
DIIKISHA DINENE GRANDES VACANCES
Udi mulonga munyi |
Comment as-tu (avez-vous) étudié |
Nudi balonga munyi |
Comment avez-vous étudié |
Ndi ne diteeta dia kuenzulula |
j’ai un examen à refaire |
Ndi ne mateeta ataanu a kuenzulula |
J’ai cinq examens à refaire |
Udi ne diteeta dia kuenzulula |
Tu as un examen à refaire |
Udi ne diteeta dia kuenzulula |
Il (elle) a un examen à refaire |
Nudi ne diteeta dia kuenzulula |
Nous avons un examen à refaire |
Tudi ne diteeta dia kuenzulula |
Vous avez un examen à refaire |
Badi ne diteeta dia kuenzulula
|
Ils (elles) ont un examen à refaire |
Udi mulonga bimpa anyi ? |
As-tu bien étudié |
Badi bafila bipeta mu disaatu |
On va donner le résultat le mercredi |
Badi batuteela mu disaatu |
On va nous proclamer le mercredi |
Too ndi mupanga, ndi ngambulula Nudi balonga bimpa anyi ? Too, tudi bapanga, tudi tuambulula |
Non, j’ai raté, je reprends Avez-vous bien étudié Non, nous avons raté, nous reprenons |
KALASA KA MBANGILU ECOLE PRIMAIRE
Ndi mulonga bimpa, ndi mbuela mu = J’ai bien étudié je passe en
kalasa kibiidi deuxième primaire
kalasa kakumpala première primaire
kalasa kibiidi deuxième primaire
kalasa kisaatu troisième primaire
kalasa kinayi quatrième primaire
kalasa kitaanu cinquième primaire
kalasa kisamboombo sixième primaire
KALASA KA TSHIKADILU ECOLE SECONDAIRE
Tshikadilu Tshiakumpula première secondaire
Tshibidi deuxième
Tshisaatu troisième
Tshinayi quatrième
Tshitaanu cinquième
Tshisambombo sixième
(anyi tshiandekelu) (ou la dernière)
MU KAKOLESHA INSTITUT SUPERIEUR
MU NJAADI ANYI MU NKEBELUDI UNIVERSITE
MU DIIKISHA EDI UDI WENZA TSHINYI ?
Ndi nkeba kamudimu ka balongi anu bua ngodu umue bualu ndi ne diteeta(mateeta) dia kuenzulula |
Je cherche un job étudiant, pour un mois parce que j’ai un examen (ou des examens) à repasser |
Ndi nkeba kamudimu ka mudiikisha bua kufuta kalaasa ne kusumba mikanda ya kalaasa |
Je cherche un petit job de vacances pour payer mes frais scolaires et les livres scolaires |
Udi ukeba kamudimu (kadimu) kayi ? |
Tu cherches quel job ? |
Ndi nkeba koonso kamueneka aku |
Je cherche n’importe quel job |
Ndi nkeba koonso kangapeta aku |
Je cherche n’importe quel job que je peux trouver |
Kulama baana anyi bundeji (= baby citer) ku nzubu, anyi bunsetedi, anyi bukubi, anyi kupoola bimuma mu budimi, anyi kudiisha bimuna, anyi kulama bakulakaja, anyi kuambuluisha bakulakaja |
Le baby citer à domicile ou sentinelle, ou cueillir des fruits dans le champs, ou nourrir les animaux, ou la garde des personnes âgées, ou aide aux personnes âgées |
Musukudi wa malongu mu tshiaaka nzala anyi mu lupitaadi, anyi mu tshiala beenyi, anyi mu tshinuinyi. |
Plongeur dans un restaurant ou dans un hôpital, ou dans un Hôtel, ou dans un café |
Kulamba mu tshiaaka nzala, anyi mu lupitaadi, anyi mu tshiala beenyi, anyi mu tshinuinyi |
Cuisinier dans un restaurant, ou dans un hôpital, ou dans un Hôtel, ou dans un café |
Kakutu mudimu mubi to, anu bantu ki batu balembakana |
Il n’y a pas des sots métiers mais des sottes gens |
KADIMU KEEBA NKA MEEBA BUNGI MUNYI ? |
Ton petit job est pour combien d’heures |
Bua meeba bungi munyi ku lumingu |
Pour combien d’heures par semaine |
|
Bua meeba muanda mukulu ku lumingu |
Pour 8h par semaine |
|
Bua meeba makumi asatu n’atanu ku lumingu |
Pour 35h par semaine |
|
Udi utuadija diiba kayi ? |
A quelle heure tu commences ? |
|
Ndi ntuadija mu diiba isambombo wa dinda |
Je commence à 6h du matin |
|
Ndi ntuadija mu diba dikumi ne inayi |
Je commence à 14h |
|
Mema ndi ntuadija mu diiba dikumi ne isatu, ndi njikija mu diiba makumi abidi ne ibidi. Yeya udi utuadija mu diiba makumi abidi ne umue |
Moi je commence à 13h et je termine à 22h
Lui commence à 21h |
|
Boobo badi batuadija mu diiba makumi abidi ne abidi njikija mu diiba muanda mutekete wa dinda |
Eux (ils ou elles) commencent à 22h et termine à 7h du matin |
|
Badi bakufuta bungi munyi ku diiba |
Combien sommes nous payer par heure |
|
Badi banfuta euros dikumi ku diiba |
On nous paie 10 euros par heure |
|
Kadimeeba a pamutu |
Mais pour les heures supplémentaires |
|
Meeba a pamutu badi banfuta euros dikumi |
Pour les heures supplémentaires on nous paie 15 euros. |
|
Wamanya ne kasungasunga ka diangata ku mudimu |
Attention à la discrimination à l’embauche |
|
Kabeena bafuta bimpe to |
On ne paie pas bien |
|
Badi bafuta bibi |
On paie mal |
|
Badi bafuta bimpa |
On paie bien |
|
Elu lumingu ndi ngeza mu diinda |
Cette semaine, je travaille le matin |
|
Lumingu luvuavua ndi nmu ma pinga |
La semaine prochaine, je commence l’après-midi |
|
Lumingu lukuabo butuku |
L’autre semaine, je travaille la nuit |
|
Lelu ndi njiaamu mu lupitadi |
Aujourd’hui je suis de garde à l’hôpital |
Dimuka ne bakoonkononyi ba mbulamatadi |
Attention aux inspecteurs de travail |
Ndi mukoonkonyi wa mudimu |
Je suis inspecteur du travail |
|
Leja mukanda wa ditunga |
Montres ton permis de travail |
|
Ngowu eu |
Le voici |
|
Leja mukanda wa muditunga |
Montres ta carte d’identité |
|
Leja diumvuangana dia pa mudimu |
Montres le contrat de travail |
|
Tshiena ne mukanda wa ditunga, nansha wa mudimu, nansha wa diunvuamgana pa mudimu |
Je n’ai pas la carte d’identité, ni le permis du travail, ni le contrat du travail |
|
Mfumu wa mudimu eu wepi |
Où est le Patron |
|
Mmeema eu |
Me voici |
|
Udi mumanya ne udi wibila mbulamatadi anyi? |
Sais t u, que tu fraudes l’Etat ? |
|
Udi mfumu muibidi |
Tu es un patron tricheur |
|
Bua mudimu wa mu busokoku eu udi ne tshia kufuta tshibawu |
Pour ce travail en noir tu dois payer une amende |
|
Anji sombelaku panshi(mu nkuasa) |
D’abord assoyez-vous ou assieds-toi |
|
Udi unua tshinyi ? |
Que voulez-vous boire (ou que veux-tu boire) |
|
Bakutuadila tshibuku tshia Leffe, Chimay anyi Trapiste ki maluvu adi bamumpela benza |
Qu’on vous apporte ou qu’on t’apporte la bière ( la Leffe, ou la Chimay, ou la Trapiste) ce sont les bières fabriquées par les moines |
|
Ndi nua Leffe. Tuasakidila |
Je bois la Leffe merci |
|
Mukoonkononyi wetu, biakufuta mbulamatadi mbipita ndi,ngibila kakese bu bantu bonso. Mulongi eu katu ulua matuku onso to. Mupengami eu anu mema mu mubiikila Eu mudimu kawena ukengela mukanda wa njikijilu to Anu lubatshi ne dinanga
Ngua kumishipu |
Monsieur l’inspecteur, trop de charges à payer à l’Etat, je jongle un peu comme tout le monde Cet étudiant ne vient pas tous les jours Ce réfugié, sauf si je l’appelle
Ce travail n’exige pas un diplôme
Seul, le sens d’observation et l’amour C’est un travail saisonnier |
|
Kakaaa !ki mudi ku Mputu nenku ? |
Tiens ! C’est ainsi en Europe |
|
Eyowa. Muena mudimu ki mupika wa mfumu wa mudimu to |
Oui, un travailleur n’est pas esclave du patron |
|
Nfumu wa mudimu keena mua kuenza tshionso tshidiye musue to |
Le patron ne peut pas faire tout ce qu’il veut. |
|
Kuneku ku mputu katuena basomba anu bua kusambila to |
Ici en Europe, nous ne sommes pas là que pour prier |
|
Muyishi yonso ne tuetu ba sambidi bonso tudi tuenza mudimu pashisha tuya mu masambila |
Tout pasteur et nous croyant sont des salariés ensuite nous nous consacrons à la prière |
|
Mona ma tanda ne kumpanyi ne tulasa etu ne mpitadi eyi mbia beena nzambi |
Ces entreprises et ces compagnies et ces écoles et hôpitaux sont crées et gérées par les églises |
|
Tulekelayi kuela meji ne tudi tudia ku luse lua Nzambi |
Cessons de raisonner que nous mangeons par la grâce de Dieu |
DIPINGANA DIA KALASA. |
LA RENTREE SCOLAIRE |
NGONDU WA MUADA MUKULU EU KE DIBA DIA KUSUMBA BIA MUKALASA BIA BANA
|
Ce mois d’Août est le moment d’acheter les fournitures scolaires es enfants |
Ndi ndifundisha mu kaakumpala(Primaire) |
|
Udi udifundisha mu tshiikadilu(Secondaire) |
|
Udi udifundisha mu kakolesha(Institut Supérieur) |
|
Tudi tudifundisha mu njaadi(Université) |
|
Nudi nu difundisha mu Nkebuludi(Recherche) |
|
Badi badifundisha mu Didibidiji(Stage) |
|